Ignacy Jan Paderewski

Ignacy Jan Paderewski 1860-1941

Ignacy Jan Paderewski ok. 1935

Ignacy Jan Paderewski herbu Jelita, urodził się 18 listopada 1860 w Kuryłówce, zm. 29 czerwca 1941 w Nowym Jorku – polski pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy, mąż stanu i polityk. Pod jego bezpośrednim wpływem prezydent Woodrow Wilson umieścił w swoim ultimatum uzależniającym podpisanie przez Stany Zjednoczone traktatu wersalskiego 13 punkt domagający się zgody stron traktatu na suwerenność Polski – dzięki któremu w traktacie zapisano utworzenie niepodległego państwa polskiego.

 

Od 1919 roku sprawował funkcje premiera i ministra spraw zagranicznych RP.

Paderewski był absolwentem Instytutu Muzycznego (późniejszego Konserwatorium Warszawskiego.

Otrzymał m.in. Order Orła Białego, francuski Krzyż Wielki Legii Honorowej oraz tytuł Rycerza Wielkiego Krzyża Orderu Imperium Brytyjskiego.

Urodził się 18 listopada 1860 r. w Kuryłówce na Podolu w zaborze rosyjskim, w rodzinie administratora majątków ziemskich. Uzdolniony muzycznie, początkowo pobierał naukę gry na fortepianie pod kierunkiem nauczycieli domowych.

W 1872 r. rozpoczął studia w Instytucie Muzycznym w Warszawie. Po uzyskaniu dyplomu w 1878 r. pozostał w Instytucie jako nauczyciel gry na fortepianie.

Od 1881 r. kontynuował studia w Berlinie, a następnie w Wiedniu.

W marcu 1888 r. zagrał koncert w paryskiej Salle Erard, który zapoczątkował jego wielką karierę pianisty i występy w prawie wszystkich krajach Europy i obu Ameryk, a także w Afryce Południowej i Australii.

Początek jego działalności polityczno-społecznej wiążę się, z odsłonięciem w 1910 r. w Krakowie Pomnika Grunwaldzkiego, którego był fundatorem.

W czasie I wojny światowej działał w Generalnym Komitecie Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, założonym przez Henryka Sienkiewicza w styczniu 1915 r. w Vevey w Szwajcarii.

W lutym 1915 r. wyjechał ze Szwajcarii i poprzez Francję, a następnie Wielką Brytanię dotarł do Stanów Zjednoczonych. W USA prowadził bardzo aktywną działalność na rzecz niepodległości Polski. Zorganizował ponad 300 spotkań połączonych z koncertami, na których przemawiał i zachęcał do udzielania pomocy walczącym o wolność Polakom.

Dzięki osobistym wpływom dotarł do prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona, przekonując go do wsparcia sprawy polskiej. W styczniu 1917 r. przedstawił mu memoriał dotyczący konieczności odbudowy niepodległego państwa polskiego.

Odegrał ogromną rolę w pozyskaniu Polonii amerykańskiej dla stanowiska prokoalicyjnego, które zaowocowało blisko 30 tys. ochotników, którzy z USA dotarli do Armii Polskiej we Francji.

28 sierpnia 1917 r. wszedł w skład Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, zostając jego przedstawicielem w Stanach Zjednoczonych.

W dużej mierze przyczynił się do tego, że w ogłoszonym 8 stycznia 1918 r. orędziu prezydenta T. W. Wilsona do Kongresu Stanów Zjednoczonych znalazł się punkt dotyczący odbudowy niepodległej Polski.

Istotną rolę odegrał także w przyjęciu 3 czerwca 1918 r. deklaracji, w której Wielka Brytania, Francja i Włochy uznawały powstanie zjednoczonej i wolnej Polski za warunek sprawiedliwego i trwałego pokoju w Europie.

25 grudnia 1918 r. Paderewski przybył do Gdańska na pokładzie brytyjskiego krążownika „Concord”. Następnego dnia przyjechał do Poznania. Jego wizyta, wywołała wielką patriotyczną manifestację, przyczyniając się do wybuchu Powstania Wielkopolskiego.

16 stycznia 1919 r. powołany został przez Józefa Piłsudskiego na stanowisko prezesa Rady Ministrów oraz jednocześnie ministra spraw zagranicznych i delegata polskiego na konferencję pokojową w Paryżu.

W imieniu Polski 28 czerwca 1919 r. złożył podpis pod Traktatem Wersalskim.

W listopadzie 1919 Paderewski zrezygnował ze stanowiska premiera, ale nadal reprezentował Polskę za granicą na konferencjach międzynarodowych iw Lidze Narodów. Dzięki jego umiejętnościom dyplomatycznym – był jedynym delegatem, któremu nie przydzielono tłumacza, ponieważ biegle posługiwał się 7 językami – oraz wielkiemu osobistemu szacunkowi, Polska była w stanie negocjować drażliwe kwestie z sąsiadami Ukrainą i Niemcami, zyskując przy tym międzynarodowy szacunek.

 

Lata późniejsze i II wojna światowa

 

W 1921 Paderewski zrezygnował ze wszystkich oficjalnych stanowisk i przeniósł się na emeryturę do swojej willi Riond-Bosson w Morges w Szwajcarii. Wrócił do fortepianu, ćwicząc kilka godzin dziennie i planując międzynarodowe tournée koncertowe. Zaczął ponownie koncertować w 1923 roku, ciesząc się ciepłym przyjęciem w ukochanej Ameryce i zarabiając bardzo potrzebne dochody. Jego działalność filantropijna trwała nieprzerwanie, na przykład przekazał 28 600 dolarów, największą jednorazową darowiznę, na rzecz niepełnosprawnych amerykańskich weteranów. W wieku 76 lat Paderewski zagrał samego siebie w brytyjskim filmie Moonlight Sonata. Coś z jego legendarnej obecności i charakterystycznego stylu gry na fortepianie można dostrzec w filmie, zwłaszcza w jego interpretacji Poloneza op.53 Chopina z wyraźnie wolniejszym tempem niż współczesne interpretacje i potężnymi uderzeniami klawiszy charakterystycznymi dla metody Leschetitzky’ego.

 

W życiu prywatnym kompozytor szczęśliwie ożenił się ponownie z Heleną Paderewski, która przez dwie dekady opiekowała się jego niepełnosprawnym synem Alfredem i została samodzielną filantropką, kierując w 1919 r. pierwszym Polskim Czerwonym Krzyżem. Helena zmarła w 1934 r. gdy narodziny faszyzmu w Europie i nazizmu w Niemczech przywróciły Paderewskiego na arenę polityczną. Jego szwajcarski dom stał się wylęgarnią myśli politycznej i dyskusji wśród polskich polityków, którzy znaleźli się na emigracji, na czele z Władysławem Sikorskim. Kiedy agresja niemiecka i sowiecka ponownie zniszczyła państwo polskie w 1939 r., Paderewski zaoferował pomoc w każdy możliwy sposób. Przyjął propozycję Sikorskiego zasiadania w Radzie Narodowej, części rządu RP na uchodźstwie (najpierw we Francji, potem w Anglii). Zwrócił się również o pomoc do Ameryki. Przemawiał do Amerykanów bezpośrednio przez radio, najpopularniejszy w tamtym czasie środek przekazu; audycję prowadziło ponad sto stacji radiowych w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Pod koniec 1940 r. ponownie przekroczył Atlantyk, by osobiście bronić sprawy pomocy Europie i pokonania nazizmu. W 1941 roku był świadkiem wzruszającego hołdu dla swojego artyzmu i humanitaryzmu, gdy amerykańskie miasta świętowały 50. rocznicę jego pierwszej amerykańskiej trasy koncertowej, organizując na jego cześć Tydzień Paderewskiego z ponad 6000 koncertów.

Pod koniec czerwca 1941 r. zachorował w Nowym Jorku i zmarł 29 czerwca. W pogrzebie Paderewskiego w katedrze św. Patryka wzięło udział 4500 osób, a przed kościołem 35 000 osób. Prezydent Roosevelt wydał specjalny dekret zezwalający na złożenie (nie pochowanie) ciała Paderewskiego na Cmentarzu Narodowym w Arlington. Życzeniem artysty było pochowanie się w wolnej Polsce, gdy znów stanie się to możliwe. Życzenie to zostało spełnione w 1992 roku, kiedy jego szczątki zostały przeniesione do Polski, a prochy złożone w krypcie w Katedrze św. Jana w Warszawie.Ignacy Paderewski odznaczony był m.in. Wielką Wstęgą Orderu Orła Białego, Wielką Wstęgą Orderu Polonia Restituta i pośmiertnie Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari.

 

Lista prac:

 

Op. 1. ca 1886. Zwei Klavierstucke:

Prelude e capriccio

Minuetto in G-minor

Bote & Bock, Berlin ca 1886.

Op. 2. ca 1881. Trois Morceaux for piano:

Gavotte in E-minor

Melodie in C-major

Valse Melancolique in A- major (dedicated to Theresa Wlasoff)

Kruzinski & Lewi, Warsaw 1881.

Op. 4. 1883. Elegie for piano. Bote & Bock, Berlin 1883.

Op. 5. ca 1883. Danses polonaises for piano:

Krakowiak in E- major

Mazurek in E-minor

Krakowiak in B-flat major (dedicated to Natalia Janotha)

Bote & Bock, Berlin 1884; version for 4 hands (with Op. 9) ca 1892.

Op. 6. ca 1884. Introduction et Toccata for piano. Bote & Bock, Berlin 1884.

Op. 7. ca 1885. Vier Lieder (Four Songs) to poems by Adam Asnyk, for voice and piano.

  1. Gdy ostatnia róża zwiędła (The Day the Last Rose Died)
  2. Siwy koniu (To My Silver Steed)
  3. Szumi w gaju brzezina (The Birch Tree Song)
  4. Chłopca mego mi zabrali (My Love Was Sent Away)

Bote & Bock, Berlin ca 1886.

Op. 8. ca 1883. Chants du voyageur, five pieces for piano:

  1. Allegro agitato
  2. Andantino
  3. Andantino grazioso (Melody in B-major) also for violin and cello with piano and for orchestra
  4. Andantino mistico
  5. Allegro giocoso (dedicated to Helena Górska)

Bote & Bock, Berlin 1883.

Op. 9. ca 1883. Danses polonaises for piano.

Book I:

  1. Krakowiak in F-major
  2. Mazurek in A-minor and
  3. Mazurek in A-major

Book II:

  1. Mazurek in B-flat major
  2. Krakowiak in A-major
  3. Polonaise in B-major

Bote & Bock, Berlin 1884-1885; version for 4 hands (with Op. 5) ca 1892.

Op. 10. ca 1884. Album de mai. Scenes romantiques, for piano:

  1. Au soir
  2. Chant d’amour
  3. Scherzino
  4. Barcarolle
  5. Caprice (Valse) (dedicated to Anette Essipoff-Leschetizky)

Bote & Bock, Berlin 1884.

Op. 11. ca 1883. Variations et fugue sur un theme original in A-minor, for piano. Bote & Bock, Berlin ca 1885.

Op. 12. ca 1883. Tatra Album: Tanze und Lieder des polnischen Volkes aus Zakopane (dedicated to Tytus Chałubinski). Ries & Erler, Berlin 1883-84; 4 hand version 1884.

Op. 13. 1882. Sonate pour violon et piano in A minor (dedicated to Pablo Sarasate). Bote & Bock, Berlin 1885.

Op. 14. ca 1887. Humoresques de concert for piano.

Book I (a l’antique):

  1. Menuet celebre
  2. Sarabande
  3. Caprice (genre Scarlatti)

Book II (a la moderne):

  1. Burlesque
  2. Intermeezo pollacco
  3. Cracovienne fantastique

Bote & Bock, Berlin 1887, 1888.

Op. 15. ca 1888. Dans le desert, tableau musical in forme d’une toccata, for piano (dedicated to Anette Essipoff-Leschetizky). Bote & Bock, Berlin ca 1888.

Op. 16. ca 1888. Miscellanea, series of piano pieces:

  1. Legende No. 1 in A-flat major
  2. Melodie in G-flat major
  3. Theme varie in A-major
  4. Nocturne in B-flat major
  5. Legende no. 2 in A-major
  6. Un moment musical
  7. Menuet in A-major

Bote & Bock, Berlin ca 1888-94. No. 6: Un moment musical published in Echo Muzyczne i Teatralne (Musical and Theatrical Echo), 1892, no. 435, Warsaw.

Op. 17. 1888. Concerto in A minor for piano and orchestra (dedicated to Theodor Leschetizky). Bote & Bock, Berlin 1890.

Op. 18. 1893. Sześć pieśni (Six Songs) to words by Adam Mickiewicz, for voice and piano:

  1. Polały się łzy (Mine Eyes Have Known Tears)
  2. Piosnka dudarza (Piper’s Song)
  3. Moja pieszczotka (My Sweet Maiden)
  4. Nad wodą wielką i czystą (By The Mighty Waters)
  5. Tylem wytrwał (I Have Endured)
  6. Gdybym się zmienił (Might I But Change Me) (dedicated to Wladyslaw Mickiewicz)

Bote & Bock, Berlin 1894.

Op. 19. 1893. Polish Fantasy on original themes for piano and orchestra (dedicated to Princess R. Bassaraba de Brancovan). Bote & Bock, Berlin 1893; G. Schirmer, New York.

Op. 20. 1892-1901. Manru, Lyrisches Drama in drei Aufzugen, Libretto in German by Alfred Nossig, based on the novel Chata za wsią (The Lonely Cottage) by Józef Ignacy Kraszewski. Bote & Bock, Berlin 1901; Piano score with English and German texts, G. Schirmer, New York.

Op. 21. ca 1903. Sonata in E-flat minor for piano. Bote & Bock, Berlin 1903.

Op. 22. ca 1903. Douze melodies sur de poesies de Catulle Mendes (12 Songs for voice and piano):

  1. Dans la foret (In the Forest)
  2. Ton coeur est d’or pur (Your Heart Is Pure Gold)
  3. Le ciel est tres bas (The Low Sky)
  4. Naguere (Naguere)
  5. Le jeune Patre (Young Patre)
  6. Elle marche d’un pas distrait (She Walks With A Troubled Step)
  7. La jeune none (The Young None)
  8. Viduite (Viduite)
  9. Lune froide (Cold Moon)
  10. Querelleuse (Querelleuse)
  11. L’amour fatal (Fatal Love)
  12. L’ennemie (The Enemy)

Heugel, Paris 1903.

Op. 23. ca 1903. Variations et fugue sur un theme original in E-flat minor, for piano. Bote & Bock, Berlin 1903.

Op. 24. 1903-9. Symphony in B-minor, Polonie. Heugel, Paris 1911.

Valse mignonne for piano, ca 1876 (dedicated to Gustaw Roguski).

Suite in E-flat major, for piano, ca 1879.

Impromptu for piano, ca 1879. Echo Muzyczne i Teatralne, 1879, No. 11, Warsaw.

Dwa Kanony for piano. Echo Muzyczne i Teatralne, 1882, No. 19, Warsaw.

Krakowiak for piano. 1884. Echo Muzyczne i Teatralne, 1887, No. 117, Warsaw (see also Op. 14, No. 6.)

Powódź (The Flood) for piano. Leaflet Na powodzian issued in Warsaw for the benefit of the Polish flood victims, 1884.

2 Intermezzi: in G-minor and C-major, for piano, ca 1885. Echo Muzyczne i Teatralne, 1885, No. 77 (I), and No. 89 (II), Warsaw.

Canzone, chant sans paroles for piano, ca 1904. Bote & Bock, Berlin ca 1904.

Hej, Orle biały (Hey, White Eagle), Hymn for male chorus and piano or wind orchestra. Words by composer, 1917. New York 1918 (?); K. T. Barwicki, Poznan 1926.

 

Przeczytaj i posłuchaj:

 

Wikipedia – Ignacy Jan Paderewski

Archiwum Akt Nowych – Ignacy Jan Paderewski

Ignacy Paderewski – Impromptu in F Major (c. 1879)

Ignacy Jan Paderewski – 2 Piano Pieces Op. 1 (audio + sheet music)

Paderewski/Matushevski- excerpts from “Manru” Paraphrase (World Premiere)

Portret Ignacego Jana Paderewskiego, malarz Lawrence Alma-Tadema, 1890

Ignacy Jan Paderewski, 1900, fot. zbiory Biblioteki Kongresu Stanów Zjednoczonych

Fotografia, Domena publiczna – Pomnik Ignacego Jana Paderewskiego na rynku w Ciężkowicach

Wyprowadzenie trumny Ignacego Jana Paderewskiego z katedry Św. Patryka po Mszy św. Żałobnej; trumnę niosą członkowie Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce

(Zbiory Archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, Nowy Jork)

W orszaku pogrzebowym maszerują członkowie Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, 5 Aleja, Nowy Jork, 3 lipca 1941 r.

( Zbiory Archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, Nowy Jork)